Vél- og orkutæknifræði BSc

Störf vél- og orkutæknifræðinga tengjast meðal annars farartækjum, framleiðsluferlum og orkuverum. Framfarir á sviði endurnýjanlegra orkugjafa opna fyrir ótal tækifæri í virkjun vatnsorku, vindorku og sjávarfallaorku ásamt þróun jarðvarma, lífmassa og efnarafala.

Um námið

Nemendur og kennarar segja frá náminu í vél- og orkutæknifræði við HR

Hönnun, reglun og stýringar

Vél- og orkutæknifræði snýr að hönnun, greiningu og rekstri fjölbreyttra vélrænna kerfa og byggir meðal annars á styrkri stoð í tölvustuddri hönnun, varma- og straumfræði, efnisfræði og vélahönnun ásamt reglun og stýringum. Lögð er áhersla á öll svið framleiðsluferils, bæði frá hönnun og greiningu að hermun og smíði ásamt prófunum og rekstri.

Tvö sérhæfingarsvið

Sérhæfingarsviðin eru tvö, véltæknileg hönnun og orkutækni. Einnig geta nemendur valið námskeið úr verkfræði, viðskiptafræði eða tölvunarfræði.

Starfsnámið veitir forskot

Nemendum í tæknifræði býðst að taka allt að 18 ECTS í starfsnámi. Iðn- og tæknifræðideild er með samninga við um 40 fyrirtæki og stofnanir. Stærri verkefni, eins og lokaverkefni, eru oftast unnin í samvinnu við fyrirtæki og stofnanir. Margir nemendur hafa fengið tilboð um starf til lengri eða skemmri tíma í kjölfar starfsnáms og lokaverkefna sem unnin eru í samstarfi við fyrirtæki.

Markmið með starfsnámi

Með því að ljúka starfsnámi auka nemendur þekkingu sína á því sviði sem þeir stunda nám á. Þeir búa sig jafnframt undir störf að námi loknu.

Ávinningur af starfsnámi er margvíslegur. Markmið með starfsnámi er meðal annars að: 

• efla tengsl nemenda við atvinnulífið.
• auka innsýn og skilning nemenda á viðfangsefnum viðkomandi fagsviðs.
• að nemendur öðlist reynslu af því að vinna að úrlausn raunhæfra viðfangsefna á vettvangi, undir leiðsögn leiðbeinenda úr atvinnulífinu.
• að nemendur beiti aðferðum tæknifræðinnar við lausn hagnýtra verkefna.
• að nemendur geti unnið sjálfstætt og borið ábyrgð á eigin þekkingarleit og faglegum áherslum.
• að nemendur tileinki sér sjálfstæð og markviss vinnubrögð við úrlausn raunhæfra hönnunar-, greiningar- og/eða rannsóknarverkefna á fagsviðinu.

Fyrirtæki

Hér eru nokkur dæmi um fyrirtæki þar sem tæknifræðingar starfa og nemendur hafa farið í starfsnám:

Orka náttúrunnar • Mannvit  • HS veitur • Jáverk • Orkuveitan • Ístak • VSÓ Ráðgjöf • Landsvirkjun • Össur • Marel • Síminn• Trefjar • VSB verkfræðistofa • Verkís • VHE vélaverkstæði • Efla • Landsnet • Norðurorka • Alcoa • Stálsmiðjan • Framtak • Elkem • Samey • Veitur

Lifandi nám

Nemendur í rafmagnstæknifræði við HR fá ótal tækifæri til þess að leysa raunveruleg vandamál, allt frá hugmyndastigi að hönnun og smíði, ásamt því að öðlast sterkan og breiðan fræðilegan bakgrunn. Þeir eru hvattir til að taka þátt í hönnunarverkefnum og/eða hönnunarnámskeiðum, skoða kosti starfsnáms til að kynnast raunverulegum og aðkallandi hagnýtum verkefnum.

12+3 kerfið

Í náminu eru annir brotnar upp í tvo hluta. Fjögur námskeið eru kennd í 12 vikur og síðan er prófað úr þeim. Að prófum loknum taka við þriggja vikna námskeið þar sem námsefnið er sett í hagnýtt samhengi með verkefnavinnu, hópavinnu og/eða samstarfi við fyrirtæki.

Hugmyndavinna strax á fyrsta ári

Á fyrsta námsári standa nemendur frammi fyrir raunhæfu verkefni sem þarf að takast á við og skoða frá mörgum hliðum. Námskeiðið heitir Inngangur að tæknifræði. Nemendur vinna í hópum við að útfæra lausnir og leysa þau fjölmörgu vandamál sem upp gætu komið. Þeir kynna svo niðurstöður sínar fyrir leiðbeinendum og öðrum nemendum. Viðfangsefni nemenda hafa meðal annars verið að:

• hanna nýjan þjóðarleikvang
• koma með nýstárlegar hugmyndir að brú yfir Fossvoginn
• bregðast við eldgosi í nágrenni Reykjavíkur
• undirbúa Eurovision-keppnina á Íslandi
• gera aðgerðaráætlun vegna bólusóttarfaraldurs

Undirbúningur fyrir atvinnulífið

Nemendur vinna hagnýt, raunhæf verkefni á hverri önn þar sem markmiðið er að undirbúa þá fyrir atvinnulífið. Hönnun X er dæmi um námskeið sem er umfangsmikið og vinnan dreifist á 15 vikur. Unnið er í hópum. Dæmi um verkefni í Hönnun X eru kafbátur, eldflaug sem skotið var upp af Mýrdalssandi og smíði kappakstursbíls sem nemendur keppa á í Formula Student-keppninni sem fer fram á Silverstone-brautinni í Englandi.

Viðamikið lokaverkefni

Nemendur ljúka lokaverkefni á sjöundu og síðustu önn námsins. Lokaverkefni byggist á sérhæfingu hvers og eins og er oft unnið í samvinnu við fyrirtæki.

CDIO-samstarfsnetið

Færni í hugmyndavinnu, verkefnastjórnun, samskiptum og kynningum er þjálfuð í ýmsum námskeiðum gegnum allt námið. Þetta samræmist hugmyndafræði CDIO, sem er samstarfsnet framsækinna háskóla sem kenna tæknigreinar og HR er þátttakandi í.

Í CDIO-aðferðafræðinni er lögð áhersla á samráð háskóla og atvinnulífs og fagfélaga. Mótun námsbrauta í anda CDIO á að tryggja að nemendur fái lausnamiðaða tæknilega færni sem vinnuveitendur sækjast eftir, án þess að slegið sé af fræðilegum kröfum.

• Lesa meira um CDIO - Conceive, Design, Implement, Operate

Skiptinám

Nemendur geta sótt um að fara í skiptinám við erlendan háskóla. Skiptinám er tilvalið tækifæri fyrir upprennandi tæknifræðinga að kynnast námi og störfum í öðrum löndum, og það er jafnvel hægt að nýta skiptinám til að öðlast meiri sérhæfingu á áhugasviði. Nemendur í BSc-námi þurfa að vera með 7 eða yfir í meðaleinkunn og búnir með 60 einingar þegar þeir fara í skiptinámið. Skrifstofa alþjóðaskipta veitir frekari upplýsingar um hvert hægt er að fara í skiptinám.

Að námi loknu 

Lögverndað starfsheiti

Þeir sem ljúka lokaprófi í tæknifræði (BSc) hljóta staðfestingu atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins og full réttindi til að starfa sem tæknifræðingar og nota lögverndaða starfsheitið tæknifræðingur (enska: Certified Engineer). Þeir sem ljúka BSc-námi í tæknifræði, eru með sveinsbréf og hafa lokið tilskildum starfstíma fá jafnframt meistarabréf í tilsvarandi iðngrein.

Fjölbreyttur starfsvettvangur

Starfssvið vél- og orkutæknifræðinga er fjölþætt. Þeir starfa meðal annars við hönnun, stjórnun, eftirlit, ráðgjöf, þróun og nýsköpun. Þeir vinna á verkfræðistofum, í framleiðslufyrirtækjum og hjá orkufyrirtækjum.

Þekking og færni

Í lærdómsviðmiðum má sjá hvaða þekkingu, leikni og hæfni nemendur eiga að búa yfir að námi loknu.

Frekara nám

Tæknifræðinám veitir góða undirstöðu fyrir framhaldsnám í verkfræði á tengdum sviðum innanlands sem erlendis.

Aðstaða

Þjónusta og góður aðbúnaður

Öll kennsla fer fram í háskólabyggingu HR. Þar er lesaðstaða og bókasafn, aðstaða til verklegrar kennslu, hópavinnuherbergi, mötuneyti, náms- og starfsráðgjöf og önnur þjónusta við nemendur.

Verkleg kennsla

Í HR er áhersla lögð á verkkunnáttu og þjálfun ásamt fræðilegri undirstöðu. Því er aðstaða til verklegrar kennslu til fyrirmyndar. Nemendur í vél- og orkutæknifræði hafa aðgang að vélsmiðju, orkutæknistofu og rafeindatæknistofu. 

Vélsmiðja
Vel búin vélsmiðja er mikilvægur þáttur í verk- og tæknifræðinámi því þar er bilið brúað milli þess fræðilega og þess hagnýta. Flestir nemendur sem útskrifast úr tækninámi frá HR hafa kynnst vélsmíði að einhverju marki, til að mynda unnið í rennibekk og fræsivél við að útfæra hugmyndir og hönnun sína. Í stofunni eru í boði inngangsnámskeið í vélsmíði, þar sem farið er yfir öryggismál og nemendum kennd viðeigandi handtök. Nemendur búa að þessari reynslu á seinni stigum náms og hafa aðgang að vélsmiðjunni til að leysa skemmtileg og raunveruleg verkfræðileg viðfangsefni.

Í vélsmiðjunni eru þrír rennibekkir, tvær fræsivélar, CNC rennibekkur og fræsivél, suðutæki, laser-skurðarvél, ásamt öðrum hefðbundnum verkfærum. Ábyrgðarmenn vélsmiðju eru Gísli Freyr Þorsteinsson og Indriði Ríkharðsson. 

Orkutæknistofa

Í orkutæknistofunni er safn af tilraunum er lúta að orku og orkunýtingu. Nemendur í námskeiðum á borð við varmafræði, varmaflutningsfræði, straumfræði og tengdum greinum sækja verklegan hluta námsins í þessa stofu og framkvæma tilraunir er tengjast þeim viðfangsefnum. Orkutæknistofan býður upp á góða aðstöðu fyrir rannsóknaverkefni og lokaverkefni nemenda í grunnnámi og meistaranámi í verkfræði og tæknifræði. Formula Student lið Háskólans í Reykjavík hefur aðsetur í stofunni um þessar mundir. Ábyrgðarmenn orkutæknistofu eru Gísli Freyr Þorsteinsson og Indriði Ríkharðsson.

Rafeindatæknistofa

Í rafeindatæknistofu er unnið að verkefnum og tilraunum á sviði rafeindatækni, rafmagnsfræði, raforku, stýringum og sjálfvirkni. Í stofunni er fjölbreytt safn af verklegum tilraunum er tengjast námsefni á þessum sviðum. Stofan býður jafnframt upp á aðsetur fyrir nemendur sem vinna að stærri verkefnum eða lokaverkefnum í grunnnámi eða meistaranámi. Í stofunni er fjöldinn allur af tækjum og mælitækjum, á borð við sveiflusjár, örtölvur, AD-breytur, iðnaðarróbóta o.s.frv. Mikið safn er af íhlutum fyrir rásavinnu og góð aðstaða til að setja saman rásir. Ábyrgðarmaður rafeindatæknistofu er Hannes Páll Þórðarson.

Kennslustofur og lesherbergi

Húsnæði Háskólans í Reykjavík býður upp á afar góða aðstöðu til kennslu, lesturs og samvinnu nemenda. Kennslustofur eru vel búnar og nemendur geta nýtt sér hópavinnuherbergi. Almenn aðstaða er opin nemendum allan sólarhringinn. Sjá fleiri myndir af aðstöðunni í HR.

Góð þjónusta

Í háskólabyggingunni er greiður aðgangur að náms- og starfsráðgjöf, alþjóðaskrifstofu og tækniaðstoð. Á bókasafninu er góð og fjölbreytt vinnuaðstaða. Safnið býður aðgang að bókum og fræðigreinum og upplýsingafræðingar eru með opna tíma þar sem nemendur geta litið við og fengið ráðleggingar og aðstoð vegna heimildavinnu.

Verslanir og kaffihús

Í HR er jafnframt Háskólabúðin sem selur helstu nauðsynjavörur, Te og kaffi, æfingasalur World Class og Málið veitingasala. 

Kennarar

Sérfræðiþekking og reynsla

Nemendur í vél- og orkutæknifræði njóta leiðsagnar öflugra vísindamanna á fagsviðinu, tæknimanna og hönnuða innan háskólans, og fjölda studakennara með sérfræðiþekkingu úr atvinnulífinu. Kennarar við HR eru að jafnaði í miklum samskiptum við nemendur. 

Indriði Sævar Ríkharðsson

MSc
Námsbrautarstjóri

Kennir námskeið á sviði vélahönnunar og tölvustuddrar hönnunar, s.s. vélhlutafræði, FEM greiningu og þrívíddarhönnun. Einnig námskeið á sviði stýringa s.s. reglunarfræði, stýritækni (loft og vökvastýringar), PLC stýringar og forritun iðnaðarþjarka. Indriði leggur mikla áherslu á hagnýt og krefjandi verkefni í kennslu í anda CDIO.

Indriði hefur einnig verið leiðbeinandi í meistaraverkefnum í vélaverkfræði og byggingaverkfræði og tekið þátt í rannsóknarverkefnum á sviði ómannaðra farartækja og jarðskjálftahönnunar. Hann er jafnframt umsjónarmaður lokaverkefna í vél- og orkutæknifræði og leiðbeinandi í mörgum þeirra. Indriði lauk prófi í vélaverkfræði við HÍ 1987 og MSc-prófi í vélaverkfræði frá Tækniháskóla Danmerkur (DTU) 1990 með áherslu á annars vegar sjálfvirk stýrikerfi og hinsvegar ólínulega tímaháða FEM greiningu.

Ármann Gylfason

PhD

Kennir áfanga á sviði varma- og straumfræði, aflfræði og burðarþolsfræði. Í kennslu leggur Ármann áherslu á samspil fræða og hagnýtingar með verklegum æfingum og hönnunarverkefnum, þar sem nemendur fá tækifæri til að útfæra hugmyndir sínar og smíða.

Rannsóknir hans fjalla um iðustreymi, hreyfingar agna, dreifni aðskotaefna, og varmaburð í slíkum flæðum og Ármann framkvæmir tölulegar hermanir og tilraunir á Tilraunastofu í iðustreymi í HR. Að loknu grunnnámi í vélaverkfræði (Háskóli Íslands, 2000) hóf hann doktorsnám í flugvélaverkfræði, og stundaði rannsóknir í straumfræði með áherslu á iðustreymi (Cornell University, 2006).

Ágúst Valfells

PhD

Ágúst er forseti verkfræðideildar HR. Hann kennir einkum áfanga á sviði varmafræði, rafmagnsfræði og orkuvísinda. Ágúst leggur áherslu á að nemendur tileinki sér sterkan fræðilegan grunn sem er svo prófaður og treystur í sessi með verklegum æfingum, s.s. heimatilraunum og hönnunarverkefnum.

Rannsóknir Ágústar eru tvíþættar. Annars vegar snúa þær að lofttómsrafeindakerfum, einkum hegðun rafeindageisla í örsmæðarkerfum. Hins vegar lúta þær að sjálfbærri orku, og þá sérstaklega að notkun aðferða aðgerðarrannsókna í rekstri jarðhitakerfa. Hann lauk prófi í vélaverkfræði við HÍ. Í framhaldsnámi lagði hann aðallega stund á rannsóknir á aflmiklum örbylgjum. Hann hlaut PhD í kjarnorkuverkfræði frá University of Michigan árið 2000.

Einar Jón Ásbjörnsson

PhD

Kennir einkum námskeið á sviði efnisfræði og orkutækni með megináherslu á jarðhita. Einar leggur mikla áherslu á að tengja saman hagnýt verkefni við sterkan fræðagrunn í kennslu. Einar hefur starfað við efnisfræðirannsóknir hjá Iðntæknistofnun Íslands, innleiðingu og suðuprófanir á hástyrksstáli hjá Volvo í Svíþjóð og var tæknistjóri gufuveitu hjá OR áður en hann kom til starfa hjá HR.  Einar lauk CSc- og MSc-prófi í vélaverkfræði frá Háskóla Íslands 1996 og PhD frá háskólanum í Nottingham 2001, þar sem hann rannsakaði hegðun kornasmækkunarefnis í áli.

Jens Arnljótsson

BSc

Aðal kennslugreinar eru á sviði varmafræði, varmaflutnings, rennslis-  og straumfræði sem tengjast m.a  hagnýtu hönnunarverkefni eða tilraunum á sviði varma og streymisfræði í námi vél- og orkutæknifræðinema. Einnig hefur Jens umsjón með iðnfræðinámi í HR og lokaverkefnum véliðnfræðinema.

Menntun: Ingeniør højskolen Helsingør Teknikum 1986, véltæknifræðingur BSc Mech. Eng, með orkufræði sem sérsvið. Fyrri störf: Verkfræðistofa Sefáns A. Stefánssonar, hönnun ýmiss vélbúnaðar, lagna og rennslikerfa, þó einkum vinna tengd sjávarútvegi og þá sérstaklega varmagreining og varmendurvinnsla á orku fra útblæstri   fiskimjölsverksmiðja víðs vegar um landið, Stálvík hf. og Skipahönnun ehf., við hönnun, breytingar og fyrirkomulag vélbúnaðar í fiskiskipum.

Joseph Timothy Foley

PhD

Joseph Timothy Foley (MIT BSc ‘99, MEng, ‘99, PhD ‘07) previously worked at iRobot's Government and Industrial division designing and building shape-changing robots. At Reykjavik University, he focuses on Mechatronics and Mechanical Design for teaching. His research interests include Axiomatic Design,  aircraft maintenance, product design, embedded smart devices, wireless communication, physical security, and engineering-artist collaborations. 

María Sigríður Guðjónsdóttir

PhD

Kennir námskeið á sviði orkuverkfræði, s.s. varmafræði, jarðhita og orkutækni auk þess að leiðbeina meistaranemum í orkuverkfræði. Hefur einnig kennt hagnýta forritun í Matlab og inngangsnámskeið að verkfræði fyrir fyrsta árs verkfræðinema. Megináherslur í rannsóknum hennar eru á sviði forðafræði jarðhita og jarðhitanýtingar.

María lauk BSc-gráðu í vélaverkfræði frá HÍ árið 2000 og Dipl. Ing. gráðu í orkuverkfræði frá Tækniháskólanum í München árið 2003. Hún starfaði við hönnun og gangsetningu jarðhitavirkjana hjá verkfræðistofunni Mannvit í tæp 7 ár þar til hún hóf doktorsnám á sviði jarðhitarannsókna og lauk doktorsprófi með sameiginlega gráðu frá HR og HÍ árið 2015. Doktorsverkefnið fjallaði um samspil vatns og gufu í jarðhitakerfum þar sem tilraunir voru gerðar með jarðhitavökva til að líkja eftir aðstæðum í jarðhitakerfi.

Skipulag náms BSc

Skipulag náms

Námstími: 3 1/2 ár í fullu námi.   Einingar: 210 ECTS

_{Námið er 30 ECTS einingar á önn. Öll námskeið eru 6 ECTS nema annað sé tekið fram.}

* Þessi námskeið eru kennd fyrir tvo árganga saman og nemendur taka þau ýmist á 2. eða 3. námsári, sjá nánar í námsáætlun hvers árgangs.

Sérhæfingarsvið

Á 6. önn taka nemendur valfög sem bjóða upp á sérhæfingu í véltæknilegri hönnun eða orkutækni og á 7. önn vinna þeir lokaverkefni. 

Nánari upplýsingar um tilhögun náms

• Stundaskrár
• Námsáætlun (pdf)
• Lærdómsviðmið
• Kennsluskrá (pdf)
• Upplýsingar fyrir nemendur

Inntökuskilyrði

Umsóknarfrestur

Frá 5. febrúar til 5. júní

Undirbúningur

Til að hefja nám í tæknifræði þurfa umsækjendur að hafa lokið stúdentsprófi, frumgreinaprófi, 4. stigs vélstjórnarprófi eða sambærilegu prófi. Námsefni og kennsla á fyrsta ári í tæknifræði er miðuð við að nemendur hafi eftirfarandi undirbúning. Hægt er að lesa meira um hæfniþrep á vef mennta- og menningarmálaráðuneytis. 

Stærðfræði

20 einingar, þar af 15 einingar á 3. hæfniþrepi. Miðað er við námskeið af náttúrufræði- eða náttúruvísindabraut. 

Í eldra kerfi samsvarar þetta 15 einingum, þ.m.t. STÆ503.

Eðlisfræði

10 einingar á 2. eða 3. hæfniþrepi.  Nemandi þarf að þekkja hreyfi- og aflfræði og rafmagnsfræði (rásir, rafsvið og segulfræði). Æskilegt er að hann þekki einnig varmafræði, vökva og þrýsting, bylgjur og ljós.

Í eldra kerfi samsvarar þetta 6 einingum, þ.m.t. EÐL203 eða sambærilegt.

Vantar þig grunninn?

Eða meiri undirbúning í stærðfræði? Byrjaðu strax í HR

Háskólagrunnur HR er undirbúningur fyrir háskólanám. Þegar nemendur sækja um velja þeir háskólagrunn miðað við það háskólanám sem stefnt er að í framhaldinu. Einnig geta þeir sem hafa lokið stúdentsprófi bætt við sig einingum í stærðfræði og raungreinum í viðbótarnámi við stúdentspróf.

• Lesa meira um Háskólagrunn HR

Frekari upplýsingar

Áhugasamir eru hvattir til að hafa samband og þiggja einstaklingsráðgjöf. Hver nemandi er metinn sérstaklega.

Hjördís Lára Hreinsdóttir

Verkefnastjóri náms í tæknifræði

Netfang: hjordislh(hja)ru.is
Sími: 599-6480